تاریخ انتشار
سه شنبه ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۶ ساعت ۰۱:۱۳
کد مطلب : ۲۴۶۷۷۵
بررسی و تبیین مفهوم توسعهی پایدار و امکان تحقق پذیری آن
۰
مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های مخاطبین کبنانیوز است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. می توانید با ارسال یادداشت خود، این مطلب را تأیید یا نقد کنید.
کبنا ؛محسن مطهریان
توسعه پایدار نام آشنایی است که روزهای اخیر در حوزهی انتخابیهی شهر یاسوج از سوی برخی از کاندیداهای شورای شهر تحت عنوان شعار انتخاباتی در راستای برنامهی عمرانی استفاده شده است. به همین منظور در این یادداشت به بررسی و تبیین مفهوم توسعهی پایدار و امکان تحقق پذیری آن خواهیم پرداخت.
با مرور ادبیات نظری توسعهی پایدار، دقیقترین تعریفی که تاکنون از آن مطرح شده است عبارت است از: «فرآیندی از تغییر که ضمن حفاظت از منابع طبیعی و انسانی مورد نیاز نسلهای بعدی، کیفیت زندگی مردم را بهبود میبخشد».
این مفهوم ارائه شده، در ابتدا به ماهیت فرآیندی بودن توسعهی پایدار اشاره دارد، سپس توجه به مسائل مربوط به زیست محیطی را مهم میداند و در انتها به بُعد اجتماعی و کیفیت زندگی اشارهی ملموسی دارد. بطور کلی استراتژیهای توسعهی پایدار در چند اصل اساسی خلاصه میشود که این اصول به شرح زیر میباشد:
۱) پایداری اقتصادی
پایداری اقتصادی اشاره به رشد، گسترش کارایی و عدالت در زمینهی اقتصادی دارد و برای تحقق آن باید راهبردها و سیاست های زیر اتخاذ گردد: توجه به زیرساخت های شهری جادهای و برون مرزی، توجه به زیرساختهای مناسب گردشگری، توسعهی مناسب کارگاه و صنایع متناسب با تولیدات کشاورزی، توجه به صنایع دستی و هنر های بومی و مهمتر از آن استفاده از سیاست های مدیریتی برای مشارکت اقتصادی بخش خصوصی
۲) پایداری اجتماعی:
معنا و مفهوم پایداری اجتماعی را میتوان در عدالت اجتماعیِ شهر، دسترسی برابر به منابع، توجه به ویژگیهای فرهنگی و قدرتمندی شهروندان در مناسبات اجتماعی جتسجو کرد. برای تحقق این مهم باید موارد زیر توجه قرار گیرد: توزیع عادلانهی خدمات در تمامی نقاط شهر، افزایش امنیت اجتماعی در محلات، افزایش سطح آگاهی ساکنین محلات، استفاده از سرمایههای اجتماعی و فرهنگی وکاهش تراکم جمعیت و علیالخصوص جلوگیری از افزایش مهاجرت پذیری
۳) پایداری زیست محیطی:
معنا و مفهوم پایداری زیست محیطی در یکپارچگی اکوسیستم، تنوع گونههای زیست محیطی و ظرفیت تحمل محیط خلاصه شده است که راه تحقق پذیری آن در گروی توجه به اصول زیر میباشد: توجه به پوشش گیاهی منطقه، جلوگیری از رشد و توسعهی افقی و عمودی شهر، توجه به سیما و منظر شهر، ساماندهی و طراحی مناسب ورودی شهر، حفظ و ساماندهی مسیلهای دورنی شهری از آلودگیهای زیست محیطی، حفظ و رعایت حریم مسیلهای دورنی شهری تعاریف و مفاهیم ارائه شدهی توسعهی پایدار در سطور بالا نشان میدهد که در نظام برنامه ریزی و سیاستگذاری، مسئلهی توسعهی پایدار یک فرآیند چند بعدی، سیستماتیک و چند مرحلهای است که نیازمند برنامه ریزی در سطوح کلان کشوری و منطقهای در یک چشم انداز بلند مدت است و باید در سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری به طور همزمان به اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی توجه شود. اما در بعد اجرایی این رویکرد، رشد اقتصادی و پایداری اجتماعی باید به گونهای صورت پذیرد که سرمایههای زیست محیطی مورد نقصان قرار نگیرد. بطور کلی میتوان اذعان داشت که توسعهی پایدار نیازمند حجم وسیعی از برنامهریزی های راهبردی و تاکتیکی در زمینههای علوم اقتصادی، علوم زیست محیطی و علوم اجتماعی میباشد که بنظر میرسد تحقق آن در یک دورهی کوتاه مدت ۴ ساله خیال واهی بیش نیست.
سوای مطالب ارائه شده، بعد اجتماعی توسعهی پایدار، در شهری که بافت اجتماعی آن براساس روابط قومی قبیلهای شکل گرفته است، تحقق پذیر نخواهد بود. بنظر میرسد برخی کاندیداهای محترم باید در ارائهی برنامهها و بیان اهداف خود تجدید نظر داشته باشند.
*کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه هنر تهران
توسعه پایدار نام آشنایی است که روزهای اخیر در حوزهی انتخابیهی شهر یاسوج از سوی برخی از کاندیداهای شورای شهر تحت عنوان شعار انتخاباتی در راستای برنامهی عمرانی استفاده شده است. به همین منظور در این یادداشت به بررسی و تبیین مفهوم توسعهی پایدار و امکان تحقق پذیری آن خواهیم پرداخت.
با مرور ادبیات نظری توسعهی پایدار، دقیقترین تعریفی که تاکنون از آن مطرح شده است عبارت است از: «فرآیندی از تغییر که ضمن حفاظت از منابع طبیعی و انسانی مورد نیاز نسلهای بعدی، کیفیت زندگی مردم را بهبود میبخشد».
این مفهوم ارائه شده، در ابتدا به ماهیت فرآیندی بودن توسعهی پایدار اشاره دارد، سپس توجه به مسائل مربوط به زیست محیطی را مهم میداند و در انتها به بُعد اجتماعی و کیفیت زندگی اشارهی ملموسی دارد. بطور کلی استراتژیهای توسعهی پایدار در چند اصل اساسی خلاصه میشود که این اصول به شرح زیر میباشد:
۱) پایداری اقتصادی
پایداری اقتصادی اشاره به رشد، گسترش کارایی و عدالت در زمینهی اقتصادی دارد و برای تحقق آن باید راهبردها و سیاست های زیر اتخاذ گردد: توجه به زیرساخت های شهری جادهای و برون مرزی، توجه به زیرساختهای مناسب گردشگری، توسعهی مناسب کارگاه و صنایع متناسب با تولیدات کشاورزی، توجه به صنایع دستی و هنر های بومی و مهمتر از آن استفاده از سیاست های مدیریتی برای مشارکت اقتصادی بخش خصوصی
۲) پایداری اجتماعی:
معنا و مفهوم پایداری اجتماعی را میتوان در عدالت اجتماعیِ شهر، دسترسی برابر به منابع، توجه به ویژگیهای فرهنگی و قدرتمندی شهروندان در مناسبات اجتماعی جتسجو کرد. برای تحقق این مهم باید موارد زیر توجه قرار گیرد: توزیع عادلانهی خدمات در تمامی نقاط شهر، افزایش امنیت اجتماعی در محلات، افزایش سطح آگاهی ساکنین محلات، استفاده از سرمایههای اجتماعی و فرهنگی وکاهش تراکم جمعیت و علیالخصوص جلوگیری از افزایش مهاجرت پذیری
۳) پایداری زیست محیطی:
معنا و مفهوم پایداری زیست محیطی در یکپارچگی اکوسیستم، تنوع گونههای زیست محیطی و ظرفیت تحمل محیط خلاصه شده است که راه تحقق پذیری آن در گروی توجه به اصول زیر میباشد: توجه به پوشش گیاهی منطقه، جلوگیری از رشد و توسعهی افقی و عمودی شهر، توجه به سیما و منظر شهر، ساماندهی و طراحی مناسب ورودی شهر، حفظ و ساماندهی مسیلهای دورنی شهری از آلودگیهای زیست محیطی، حفظ و رعایت حریم مسیلهای دورنی شهری تعاریف و مفاهیم ارائه شدهی توسعهی پایدار در سطور بالا نشان میدهد که در نظام برنامه ریزی و سیاستگذاری، مسئلهی توسعهی پایدار یک فرآیند چند بعدی، سیستماتیک و چند مرحلهای است که نیازمند برنامه ریزی در سطوح کلان کشوری و منطقهای در یک چشم انداز بلند مدت است و باید در سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری به طور همزمان به اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی توجه شود. اما در بعد اجرایی این رویکرد، رشد اقتصادی و پایداری اجتماعی باید به گونهای صورت پذیرد که سرمایههای زیست محیطی مورد نقصان قرار نگیرد. بطور کلی میتوان اذعان داشت که توسعهی پایدار نیازمند حجم وسیعی از برنامهریزی های راهبردی و تاکتیکی در زمینههای علوم اقتصادی، علوم زیست محیطی و علوم اجتماعی میباشد که بنظر میرسد تحقق آن در یک دورهی کوتاه مدت ۴ ساله خیال واهی بیش نیست.
سوای مطالب ارائه شده، بعد اجتماعی توسعهی پایدار، در شهری که بافت اجتماعی آن براساس روابط قومی قبیلهای شکل گرفته است، تحقق پذیر نخواهد بود. بنظر میرسد برخی کاندیداهای محترم باید در ارائهی برنامهها و بیان اهداف خود تجدید نظر داشته باشند.
*کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه هنر تهران